UZUN DÖNEM PERFORMANS GELİŞİMİ PROGRAMLAMA

Yazan: Recep Akıcı

Uzun dönem performans gelişimi planlamasına neden ihtiyacımız vardır?

Bahsedilen sistem sportif performansın anahtarı ve yapı taşlarından biridir bu sistemde esas olarak bireyin takvim yaşı değil fiziksel gelişmişliği ve olgunluğu temel alınır. Amacı uzun dönemde sürekli uluslararası başarı olan  organizasyon sistematik bir yaklaşım gösterir

 

UDPP : GELİŞİMİN EVRELERİNİ VE BU EVRELERDE KİMİN NE TÜR GÖREV VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ OLACAĞINI AÇIK ŞEKİLDE GÖSTERİR antrenörün idarecinin kulübün nasıl katkıda bulunması gerektiğini tarif eder.

 

UZUN DÖNEM PERFORMANS PLANLAMASI (UDPP)

 

1-Mevcut sistemin güçlü ve zayıf yönlerinin ortaya konmasına yardım eder

 

2-Eğitmenlere ve Antrenörlere sporcunun büyüme gelişme ve olgunlaşma evrelerinde prensiplere uygun olarak optimum performansa ulaşılbilmesi için antrenman ve yarışma programlaması planlanmasını nasıl olması gerektiğini izah eder.

 

3-Spora geç yaşlarda katılan bireyin performans gelişiminin saglanması için yol gösterir

 

4-Kürek sporuna başlayan her çocuğun  sürekli gelişen ve ilerleyen bir performans göstererek ileriki yıllarda uluslararası başarılara ulaşarak  ülke küreğine faydalı sporcular olmasını saglıyacak eğitim sistemini tanıtır.

 

UDPP

Kürege başlayan sporcunun fiziksel gelişimini temel alarak başlangıçtan itibaren kısa yoldan değil uzun dönemde karşılaşılacak  krıtik devreler olarak adlandırılan duygusal mental ve idrak etmeye ilişkin dönemlerde gelişime uygun antrenmanları programlar

 

UDPP ye neden ihtiyacımız vardır?

Başarılı dahada ileri uluslararası alanda başarılı sporcu yetiştirilmesi uzun ve sürekli bir eğitime ihtiyaç gösterir bu süreç herhangi bir şekilde kesintiye ugradığına başarı şansı geriler ve kaybolur ülkemizde halihazırda uygulanan topyekün kabul görmüş ve sistematk olarak uygulanan böyle bir programdan bahsetmek zordur amaç kimsenin işine burun sokmak deyil karşılaştırarak eksik veya yanlışları düzelterek bir yerlerden doğru yola geçiş yapmaktır.

 

 

UDPP ile ülke küreği için yukarda bahsedilenlere ek olarak su tür katkılar sağlayabiliriz

 

1-Gençleri ve ailelerini kürek sporuna nasıl çekebileceğimiz konusunda katkı sağlar yardımcı olur

2- Sporcular için en etkili olduğu kadar eglenceli antrenman  programları düzenlenmesini teşvik eder         

3-Müsabaka sistemimizdeki eksik  ihtiyaçlarımızı tespit edilmesinde katkı sağlar  yardımcı olur.

 

          GENEL OLARAK HALEN UYGULAMADA GÖRÜLEN YANLIŞLIKLAR

 

 

1- Antrenman ve yarışma programlamasında fiziksel gelişmişlik yerine takvim yaşının esas alınması

2-Kritik gelişim devrelerine uygun olmayan antrenman programı

 

3-Antrenman planında programında esas hedef olarak neolursa olsun kazanmayı maç edinme

 

4-Gelişim devresindeki sporcuya elit sporcu antrenman programı uygulama

 

5-Kız sporculara erkek sporcu ile aynı antrenman programını uygulama

 

6-Temel eğitimi geregi kadar önemsememe

 

7- Antrenörlüğe henüz başlamış tecrübesiz antrenörlerin gerekli eğitim ve tecrübeye ulaşmadan alt yapıya görevlendirme.yüksek tecrübedeki antrenörleri bu katagoride hiç düşünmeme

8- üst üste hatalarla Sporcularının kürek sporundan soğumaya ve uzaklşmasına sebebiyet verme

 

 

UZUN DÖNEM GELİŞİMİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

 

1-ON YIL KURALI

BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR YETENEKLİ BİR SPORCUNUN ULUSLARARASI ALANDA İSTİKRARLA BAŞARI  ELDE EDBİLMESİ İÇİN 10 YIL 10.000 SAAT ANTRENMAN GEREKTİĞİNİ SÖYLEMEKTEDİRLER.

 

 

2- TEMEL EĞİTİM

Çeviklik,Denge,Koordinasyon, vb.gibi temel becerilerle Koşma, sıçrama, yüzme gibi bazı temel sportif becerilerin çocuklarda gelişim devresi sona ermeden kazanılmış olması önemlidir bu tür beceriler zamanında kazanmamış çocukların başarı şansı oldukça azdır

 

 

3- İHTİSASLAŞMA UZMANLŞMA

Kürek sporu uzmanlaşması geç oluşan bir spor dalı olduğundan yetenek gelişimi ile ilgili diğer ihtiyaçların önceden edinilinmiş olması gerekli ve önemlidir

 

4-GELİŞME BÜYÜME DÖNEMİ

  

 

Çocuklar gelişme büyüme çağında yaşça eşit olmalarına rağmen fiziksel olarak farlılık gösterebilir bazen 4-5 yaş sonrasının fiziksel özelliklerine sahip olabilirler    bu farklılıkların antrenör veya eğitmenlerce algılanıp çalışma planlarını ona uygun şekilde düzenlenmesi önemlidir

 

5-ANTRENE EDİLEBİLME KABİLİYETİ

Bütün fizyolojık sistemler antrene edilebilinir ancak büyümenin kritik devrelerinde o devreye uygun olan her zaman öncelikli olarak ele alınmalıdır bu yapılmadığında ileriki dönemlerde ilgili alandaki performans gelişimi mutlaka sekteye uğrar .

 

Fiziksel zihinsel bilişsel kavrama ve duygusal gelişim antrenör tarafından takip edilip sporcu bir bütün olarak kabul edilmeli çalışma ve yarışma programlarında göz önünde tutulmalıdır

 

Periyotlama devrelere dönemlere ayırma antrenman organizasyonunun en önemli unsurlarından biridir tarz kapsam şiddet gibi içeriklerde sporcunun gelişimi gözetilmeli her dönemde yeniden gözden geçirimelidir.

 

Yarışma takvimi planlaması UDPP prensiplerine uygun sekilde ele alınmalı değişik safhalardaki ihtiyaçları karşılamalıdır (antrenman için antrenman gibi) ileriki dönemlerde sporcunun kazanacağı deneyimleri acele ederek kısa dönem başarılar için öne alınmamalıdır

 

Sistematik çalışma ve bütünleşme çok önemlidir uygulanacak sistemin başarısı için antrenör aile okul kulüp gibi  bütün bireyler ve kurumlar büyük resme bakarak bütünleşmelidir.

 

Sistem sürekli gelişim için bilimin ve araştırmaların desteğine açık tutulmalıdır ve faydalanmalıdır.

 

 

ANTREMANA UYGUNLUK VE ANTRENMAN

 

Sporcunun gelişimesinin  ve olgunlaşmasının çeşitli evrelerinde antrenmanın uyaranlarına nasıl karşılık verdiği önemlidir bütün fiziksel kapasiteler antrenere edilebilinir olmasına karşılık önemli olan hangi antrenmanın hangi dönemde en iyi etkiyi yaptığına bakarak sporcunun genetik potansiyelini ortaya çıkarmaktır.

 

Bilimsel gerçekler insanların uyaranlara karşı verdiği cevabının uyaranı hangi büyüklükte ve hangi sıklıkta verildiğinle orantılı olduğunu söylemektedir.gelişmedede gelişme süresi cevabın hızlı veya yavaş olması ile ilgilidir. Yavaş cevap varsa gelişim uzun süre alabilir.

Spor bilimi 5 fiziksel kapasiteyi 5 S ile tanımlar: Stamina – Dayanıklılık, Strenght – Kuvvet, Speed – Hız, Skill – Beceri, Suppleness - Esneklik. 

Dayanıklılık ve kuvvette gelişmişlik yaşı göz önünde tuutulur özellikle ergenliğin ilk basamaklarında büyümenin hız kazandığı dönemde önemlidir.

Hız ve esneklikte ise takvim yaşı temel alınmalıdır kızlar antrene edilebilirliğe  takvimsel yaş olarak erkeklerden   daha önce eriştiği unutulmamalıdır

Dayanıklılık

Sporcunun boy uzamasınını en üst ve hızlı olduğu devrenin sona ermesinden sonra (phv) dayanıklılık ve güç antrenmanlarına önem vermek gerekir

Kuvvet

Kızlar için kuvvet antrenmanları boy uzamasının en üst seviyeye ulaştığı dönemden hemen sonra ve adet görmeye başladıktan sonra önemsenmeli erkekler için ise phv den 12-18 ay sonra başlamalıdır

Hız sürat

Hız için iki kritik dönem vardır önce çeviklik ve çabukluk ele alınmalı daha sonra anaerobik alaktik kabiliyetlerin gelişimine önem verilmelidir. Kız spocularda birinci kısım 6-8 yaşta ikinci kısım ise 11-13 yaşlarında başlanmalıdır.Erkeklerde bu birinci kısım için 7-9 ikinci kıım 13-16 yaş aralığıdır.

Beceri

Kızlar için 11 erkekler için ise 9-12 olmalıdır temel spor becerilerilerini gelişme döneminde öğrenme kürek sporu gibi geç uzmanlaşma sınıfına giren sporlar için önemlidir ögrenmeyi kolaylaştırır

Esneklik

Hem kız hem erkekler için 6-10 yaştır

Hız beceri ve esneklik kürek sporu için önemli nitelikler olduğundan küreğe başamadan önceki dönemlerde bu özelliklerin kazanılmasında okul -spor okulu gibi kurumların ve organizasyonların önemli yeri vardır, eger bu imkan kaçırılmışssa çalışma programları bu eksikliği berteraf edecek şekilde düzenlenmelidir.

  

 

 KÜREK SPORUNDA UDPP EVRELERİ

 

 

 

 

Bu yapı içerisinde yer alan bütün dönemler aşağıda açıklanmaya çalışılacaktır öncelikle bilinmesi gereken gelişme süreklilik isteyen ve gösteren bir süreçtir sadece bir bölümünün tamamlanması yeterli değildir.

 Örnekle anlatmak istersek çocuk temel kürek öğitiminden önce temel hareketlerle ilgili eğitim alır sonra genel sporlarla ilgili temel eğitimden geçirilir  daha sonra su ile ilgili sporlarla beraber su içerisinde başına gelebilecek olumsuz vakalarla ilgili eğitim verilir ve kürek sporu ile tanışır temel ve genel kürek eğitiminden sonra (çift kürek tek kürek tekniği)  çift veya tek kürekte uzmanlaşır sonra herhangi bir teknede kürek çektikten sonra tekne içindeki oturma sırasında uzmanlaşır.bu uzmanlaşmada süreç bitmez zaman zaman başka teknelerde başka oturma sırasında veya çift kürek ise tek tek kürek ise çift kürek çekerek çok yönlülük kazanıp sakatlıktan korunurken  zihinsel yenilenme imkan sağlanmış olunur.

 

1-AKTİF BAŞLANGIÇ

 

Yaş: 0-6

 

AMAÇ : Oyun içerisinde hareketin temel öğelerinin öğrenimi

ANAHTAR KELİME: Eğlenceli ortamda  temel hareketlerde  becerileri

 

Fiziksel aktivite hem eğlenceli hemde çocuğun günlük yaşamından kesitler içermelidir.kürek sporu aktif başlangıçta rol almaz

 

2-TEMEL BECERİLER KAZANMA

 

Yaş : Kızlar 6-8 Erkekler 6-9

AMAÇ :Temel becerilerin öğrenimi motor becerilerin yapılandırılması bu devrenin sonunda çocuk temel hareketleri öğrenmiş yüzme yeteneği kazanmıştır

 

3- ANTRENMANI ÖĞRENME

 

Yaş :Kızlar 8-11 Erkekler 9-12

AMAÇ : Tüm motor becerilerin öğrenimi

su ile temas, kürek teknesi ve malzemesi ile ilgili çalışmalar tekne taşına iskeleden tekneye binme inme vb eğitimler

ÖN ŞART: Çocuk mutlaka yüzme biliyor olmalı ve suda güvenlkle ilgili temel eğitimi tamamlamış olmalıdır

Anahtar kelime : Bu dönemin sonunda çocuk temel fiziksel becerileri kazanmış ve tekne üzerinde rahatça  oturup hareket edebilme yeteneği kazanmış olmalıdır.

 

Çocukların motor beceri gelişimi devresinde en önem verilmesi gereken  gün boyunca fırsat yaratılarak her türlü fiziksel aktiviteye ve spora karşı cesaretlendirilmelidir.

 

Antrenmanın öğrenimi devresi çocuğun suyla haşır neşir olması için imkan yaratılmalı tek çifte teknesi üzerinde denge ve teknenin devrilmesi halinde ne tür davranışlarda buluncağı,  iskeleye yanaşma iskeleden tekneye binme vb becerileri kazanmalıdır

Yine bu dönemde temel spor etiği ahlakı öğretilmeli ısınma streching beslenme su içmenin önemi gibi bilgilerle donatılmalıdır.

Kendi vücut ağırlığı ve swiss ball gibi araçlarla kuvvetlendirme antrenmanlarına ver vermeli antrenmana devam ve sıklığı ile ilgili teşvik edilip bunu diğer çocuklar la yarışma şekline sokulmalıdır.

 

4-ANTRENMAN İÇİN ANTRENMAN

 

Yaş:kızlar 11-15 erkekler 12-16 (phv ye bağlı)

Amaç :genel dayanıklılığı yapılandırma  Sürat ve kuvvet gelişimi Çift kürek eğitimi

Anahtar sonuç:Bu devrenin sonunda çocuk şu yönleri ile gelişimini tamamlamış olmalıdır

Güçlü bir aerobik temel

Güçlü bir iskelet yapısı

Tek çifte tekniğinde  yeterlilik

2x 4x teknesinde tecrübe

 

Bu devrede aerobik temelin oluşmasına yönelik antrenmanlar öncelikli olarak programlanmalı phv tamamlandığında sporcu becerilerini iyileştirmeye devam edilmeli hız kuvvet ve esneklilik antrenmalı haftada 6-9 kez planmalı mevsime bağlı olarak bunun 3-6 sı kürek  yani spesifik olmalıdır, bu antrenman sayısı sporcunun seviyesi ve mevsim şartlarına göre düzenlenmelidir uygun olmayan şartlarda cross training seçenekleri (ergo vb.) değerlendirilmelidir.

Kız sporcularda kuvvetlilik gelişimi için iki safha vardır bunlardan birincisi phv den hmen sonra ikincisi ise adat görmenin başlangıcı ile beraberdir

 

Erkeklerde kuvvet antrenmanı  için birinci pencere phv den 12-18 ay sonradır  bu dönemki kuvvetlilik çalışmaları çok önemli olup sporcu bundan çok fayda görür sporcunun gelişmişliği ve fiziksel özellikleri antrenörler tarafından gözetlenmeli  guruplara ayrılmalıdır.

 

Sporcular için kulüp içinde veya herhangi bir şkilde 1x 2x 4x gibi tekne sınıflarında uzun mesafe ve sprint yarışları düzenlenmeli bu yarışmalar eğlence teması içinde ele alınmalı teknik ve efor birlikte tutulmalı  yarışmaya hazırlanmak için özel bir çalışma için fazla zaman harcanmamalıdır        

 

Sporcunun uzun dönemdeki gelişimi ve başarısı için hayati önem taşıyan teknik ve genel dayanıklılık gibi temel alanlar herşeyin üzerinde önemsenerek ele alınmalıdır.

 

 

Hızını geliştirmeye yönelik antrenmalarada yer verilmeli hıza adaptasyonu sağlayacak kısa çalışmalar  zaman zaman antrenmanların sonuna (10 dakika lık çalışmalar vb gibi) eklenmeli yıl boyunca devam etmelidir

Yine bu dönemde teknede oluşabilecek ufak tekek tamir işlerini nasıl yapılacağı öğretilmeli ve bu tür problemleri sporcu kendi çözebilmelidir.

 

Sporcunun diğer spor branşları ile uğraşması teşvik edilmeli (yüzme bisiklet kros vb)

 

Sporcuya performansa etki eden diğer alanlarda eğitimine devam edilmelidir (ısınma soğuma zihinsel hazırlık hijyen hastalıtan korunma regenration vb gibi  )

 

 

5-YARIŞMAYI ÖĞRENME

 

Yaş : Kızlar için 15-19 Erkekler için  16-19

Amaç:Oturmuş çift kürek tekniği- Tek kürek tekniğinin küçük teknelerde  geliştirme

Özel dayanıklılığı geliştirme ve 2000 metre yarış kabiliyetini geliştirme

 

Bu dönem sonunda sporcu iyi çift kürek tekniğine sahip olup 1x 2x 4x teknelerinde tecrübe kazanmalıdır  tek kürekte ise 2- teknesinde sorunsuz kürek çekebilmelidir.

 

Sporcu her türlü su şartlarında ve yarışma ortamında psikolojik ve teknik problem oluşmadan kürek çekebilme yeteneği sahip olmalı  bu güveni kazanmalıdır

 

Sağ ve sol tarafta aynı kalitede tek kürek çekebilmelidir

 

Bu dönemdesporcu anaerobik antrenmanla tanışmalıdır ,uygun zaman erkekler için phv den 12-18 ay sonra ,kızlar için ise  adet görmeye başladıktan hemen sonradır

 

Tek kürek öğrenimi ve gelişimi  küçük teknede olmakla beraber yarışma için  büyük tekne tercih edilmelidir.

Bu dönemde sporcu spor psikoloğu fizyoterapist diyet uzmanıvb gibi yüksek performans gurubunda yeralan sağlık ve diğer destek  ekibi ile tanışmalı bu tür imkanları kullanmalıdır

 

YARIŞMA İÇİN ANTRENMAN

 

Yaş: Kızlar için  19-23 Erkekler için  19 -23

 

Bu dönemde fiziki ve mental bütün özellikler  geliştirilmeye devam ederken  2000 metre yarışmasındaki ihtiyaçlara en iyi şekilde cevap verecek seviyede antrenere edilmelidir.

 

Sporcu yarışmada karşılaşacağı yüksek kürek temposu yüksek laktat değerleri gibi her türlü ağır şartların üstesinden gelebilme kabiliyetini kazanmalıdır antrenör ve sporcu beraberce sporcunun varsa kişisel özel durumlarını göz önünde tutarak antrenman dinlenme vb programı gerçekleştirebilmelidir.

Bu döneme girmiş olan sporcu artık yüksek performan sporcusu kabul edilir uzmanlaştığı bir tekne sınıfında ulusal ve uluslarrası yüksek rekabeti tanımalı ve bu alanlarda tecrübeler edinmelidir

KAZANMA İÇİN ANTRENMAN

 

Yaş 23+

Kazanmak için antrenman dönemi; uzun dönem Performans gelişimi programının son aşamasıdır.Sporcu artık tabiri ile ifada etmek gerekirse FULL TİME kürekçidir.

 

Bu dönemin amacı antrenmanda ve yarışmada elde edilebilecek en yüksek verim ve performanstır yani podyum performansıdır bunun anlamı sporcu dünya şampiyonaları olimpiyat gibi amaçları gerçekleştirmek için çalışır

.KAZANMAK İÇİN ANTRENMAN 2

Bu dönemde sporcu bir veya daha fazla 4 yıllık periyotlar için hazırlanır.

Kürekçi  bu dönemde yüksek performans için antrenman ve müsabaka yaparken bu ağır fiziksel yük ve psikolojik gerginlikleri ızdırap olarak  kabul etmez başarmaktan  zevk alarak yerine getirir.

Antrenmanlarını ve zamanını her alanda eksik giderme ve  mükemmelleşme üzerine odaklar gerekli görülen alanları özel antrenmanlarla ve çalışmalarla güçlendirilir bunun için genellkle cross training prensipleri yerine getirilir.

Sporcu sürekli başarılı olmaya ve madalya performansına odaklanmıştır .bu dönemde antrenmanın uyaranlarının pozitif etkilerinden maksimum düzeyde yararlanmak için gereğinde antrenman yaptığı mahalleri değiştirir kendine değişik antrenman partnerleri bularak onlarla birlikte antrenman yapar hatta zaman zaman teknesini küreğini antrenman programını  değiştirme yolunu deneyebilir.

Sporcu bu 4 yıllık periyot lar içerisinde bazen başka spor branşlarında yarışmacı olmak üzere kürekte yarışmalara  belli süreler için  ara verebilir ancak kürek çekmeyi fiziksel aktiviteleri içerisinde tutarak ihmal etmez.