1896 yılından beri yapılmakta olan Modern Olimpiyat Oyunlarında kürek branşında birçok ilginç olayı daha önce de sizlerle paylaşmıştım. Şimdi biraz daha detaya inerek belki de gözden kaçmış olan ama öğrenilmesinde veya hatırlanmasında fayda olan bilgileri paylaşmak istedim. 

Yazıyı üç bölümde hazırladım. Umarım zevkle okursunuz.

OLİMPİK KÜREK DÜNYASINDA GÖZDEN KAÇANLAR 1. Bölüm:

1896, ilk Modern Olimpiyat Oyunlarının Atina’da yapıldığı tarihtir. Bu olimpiyatta Kürek ve Yelken yarışları da müsabaka listelerinde yer almasına rağmen hava muhalefeti nedeniyle yarışlar yapılamamıştı.

1900 Paris Olimpiyatında 8 ülkeden 108 sporcunun katıldığı kürek branşında beş yarış planlanmıştı ancak dört yarış gerçekleşti. Kayıtlardaki aksaklıklar tüm olimpiyata damga vurdu. Günümüze kadar gelebilen dokümanlarda 108 sporcunun ancak 99’unun adı bellidir, diğer 9 sporcu dümenciler olup isimleri belli değildir. Kürek yarışmaları 25 ve 26 Ağustos tarihlerinde Sen nehrinde 1750 metrelik bir mesafede yapıldı. Parkur yoktu, sadece start ve finiş şamandıraları vardı. Yarışlara kulüp takımları ve ferdi katılımcılar isimlerini yazdırdılar.  

Paris'te İki Tek Dümencili yarışında birinci gelen Hollanda ekibinin eleme yarışlarındaki dümencisi Hermanus Brockmann idi ancak Hermanus çok ağır olduğundan ekip final yarışında sokaktan bulduğu adı bilinmeyen bir Fransız’ı dümene oturttu. Bu dümencinin yaşının 7 ile 12 arasında olduğu tahmin ediliyordu. Böylece “İsmi Bilinmeyen Dümenci” Olimpiyat tarihinde yarışlara katılan en genç sporcu ünvanını aldı.

Paris'te Dört Tek Dümencili yarışı organizasyondaki karışıklık yüzünden iki farklı final yarışı ile neticelendi. Bu tekne sınıfında sekiz ekip elemelerde yarıştı ve altısı finale kaldı ama Sen nehrindeki yarış parkuru altı tekneyi alacak kadar geniş değildi. Böylece Kürek Tarihinde ilk ve tek kez iki final yarışı yapıldı. Birini Fransız, diğerini Alman ekibi kazandı.

1904 St. Louis Olimpiyatında Kürek branşında beş tekne sınıfında yarışlar yapıldı. Amerikan kulüpleri kendi aralarında yarıştılar. ABD dışında yarışlara sadece Kanada Sekiz Tek teknesiyle katıldı.

10 Eylül 1904 tarihinde yapılan Tek Çifte, İki Çifte, İki Tek Dümencisiz, Dört Tek Dümencisiz ve Sekiz Tek sınıflarındaki yarışlar katılımı arttırmak amacıyla Amerika Şampiyonası ile beraber düzenlendi. Yarış parkuru 1.5 mil, 2414 metre uzunluğunda idi ve sadece Dört Tek ve Sekiz Tek ekipleri parkuru düz gidip finişe varıyorlardı, diğer tekneler parkurun ortasında dönüp geriye gelerek başladıkları yerde finiş yapıyorlardı.

1906 yılında Atina'da yapılan resmi olmayan ve istatistiklere geçmeyen Ara Olimpiyatta Kürek branşında 6 tekne sınıfında yarışlar yapıldı. Yarış parkuru Atina’nın güneyindeki Phaleron limanında hazırlandı. Tek Çifte ve İki Tek Dümencili yarışları 1000 metre, İki Tek Dümencili yarışı 1 mil, Dört Tek Dümencili ve Altılı Dümencili Donanma Teknesi yarışı 2000 metre, On Altılı Donanma Teknesi 3000 metre üzerinden yapıldı.

1908 Londra Olimpiyatında kürek yarışları 28-31 Temmuz tarihlerinde dört tekne sınıfında gerçekleşti. İngiliz ekipleri bütün yarışları kazandı. Geleneksel Henley Kraliyet Yarışları parkurunda yapılan karşılaşmalarda madalya sıralaması nehrin dar yapısı yüzünden iki teknenin yarışmasına göre belirlendi. Sadece birinci gelen ekipler Altın Madalya alırken ikincilik ve üçüncülük ödülleri Olimpiyatın diğer yarışma branşlarına uyum sağlamak için verildi. Parkur 1.5 mil (2414 metre) idi.

Londra'da Tek Çifte yarışında birinci olan Harry Blackstaffe, Henley yarışlarında birçok Madalya kazanmıştı. 1868 doğumlu Blackstaffe bu yarışta birinci olurken Olimpiyatı 40 yaşında kazanan en yaşlı Tek Çifteci olmuştu.

İkinci olan 20 yaşındaki Avustralya asıllı Alexander McCulloch, Henley yarışlarında ödüller kazanmış, Olimpiyatla aynı yılda geleneksel Boat Race yarışında Oxford formasını giymişti. Olimpiyatta kendinin iki katı yaşında olan rakibine karşı çıkarttığı yarış Olimpiyatların en mükemmel yarışlarından biri olmuştu. McCulloch, yıllar sonra 1948 Londra Olimpiyatında Altın Madalya kazanacak olan İngiliz İki Tek Dümencisiz ekibinin koçu olacaktı.

Londra'da Sekiz Tek yarışında birinci olan İngiliz ekibinden Guy Nickalls, Henley yarışlarında 22 kez Madalya kazanmış çok ünlü bir kürekçiydi. Henley Goblets yarışlarındaki beş madalyalı rekoru ancak yıllar sonra Sir Steven Redgarave tarafından kırılmıştı. Oxford ekibiyle 1887-1891 yılları arasında Cambridge ekibine karşı yarıştı. Babası 1850 yılında Henley yarışlarında İki Tek Dümencisiz teknesi için Silver Goblets & Nickalls' Challenge Cup kupasını başlatmıştı. Oğlu Guy Oliver Nickalls, 1920 ve 1928 Olimpiyatında Sekiz Tek ekibiyle iki kez Gümüş Madalya kazandı.

1912 Stockholm Olimpiyatında Tek Çifte yarışında Altın Madalya kazanan William Duthie „Wally“ Kinnear, 1. Dünya Savaşı öncesinin kürek dünyasının en önemli isimlerinden biridir. 1880 doğumlu olan Wally, Debenhams Kolejinde kürek sporuyla tanıştı, 1903’ten 1911 yılında kadar Times nehrinde yapılan tüm yarışları kazandı. 1912 Olimpiyat Altınını da kazandıktan bir yıl sonra da bir İngiliz Klasiği olan The Wingfield yarışını üçüncü kez kazandı. Savaşta İngiliz Donanmasında görev aldı, sonra antrenör olarak bir çok sporcu yetiştirdi ve 1974 yılında öldü, 33 yıl sonra 12 Mart 2007 yılında adı en şerefli ödül olan Scottish Hall of Fame’e dahil edildi. 

Dört Tek Dümencili (Dirsekli Tekne) yarışında birinci gelen Alman ekibinde yılların Almanya Şampiyonu Fickeisen kardeşler dirsekli Dört Tek tarihinde ilk defa 7 dakika sınırının altına indiler. Alman ekibinin dümencisinin kim olduğu senelerce tartışma konusu oldu ve ekip üyesi Otto Fickeisen tarafından 61 yıl sonra 1973 yılında Rudersport mecmuasında Otto Meier olduğu açıklandı.

Stockholm'de Sekiz Tek yarışını kazanan ekibin hamlası Philip Fleming, 1910 Boat Race yarışını kazanan Oxford ekibindeydi. Philip, James Bond serisinin yaratıcısı Ian Fleming’in amcasıydı. 2003 yılında Cambridge ekibine karşı Boat Race yarışını kazanan Oxford ekibinin Sekiz Teki “Philip Fleming” adını taşıyordu.

1920 Anvers Olimpiyatında Tek Çifte yarışında birinci olan Amerikalı J. Kelly, Monaco Prensesi ve film yıldızı Grace Kelly’nin babasıydı ve bu yarışlarda iki Altın Madalyanın sahibi oldu. Kelly Olimpiyat için Avrupa kıtasına geldiğinde Londra’da Henley Regatta yarışına katılmak istemiş ancak organizasyon komitesi tarafından kabul edilmemişti. Açıkça söylenmese de Kelly’nin çok iri cüssesi dolayısıyla yarışmada dengesizlik yaratmasından ve favori İngiliz Jack Beresford‘u geçmesinden korkulmuştu. İngilizlerin korktukları Olimpiyat yarışında gerçek oldu.

1924 Paris Olimpiyatında Dört Tek Dümencisiz yarışında birinci olan İngiliz ekibinin kürekçileri yıllarca Henley yarışlarında çeşitli teknelerde madalyalar kazanmıştı.

James MacNabb, 1924 Cambridge ekibindeydi, spor hayatından sonra mali danışman oldu ve 20 yıl boyunca ARA (Amateur Rowing Association) saymanlık görevini yürüttü. Henley Regatta organizasyonunda Steward görevinde bulundu, 1931’den 1933’e kadar Boat Race yarışlarını kazanan Cambridge ekibinin koçluğunu yaptı. 1949-1951 arasında bu defa Oxford Sekiz Tekinin Koçuydu. Tarihte iki takımın da koçluğunu yapan çok az sayıda insandan biri oldu. 

Paris’te Sekiz Tek yarışında birinci olan Amerika ekibinden James Rockefeller, sonraki yıllarda Bankacılık sektöründe ilerleyecek ve Citigroup kurucusu olarak dünyanın en zengin insanlarından biri olacaktı. James, Standart Oil Company kurucusu olan ünlü milyarder Rockefeller’in ailesindendir.

1928 Amsterdam Olimpiyatında Tek Çifte yarışında 15 ülke arasında Altın Madalyayı kazanan 1905 Sidney doğumlu Henry Pearce Amsterdam’da Avustralya takımının bayrağını taşımıştı. Henry, bir sonraki Olimpiyatta da Altın Madalya alacak ve üç kez Dünya Şampiyonu olacak, ayrıca Henley Royal Regatta’yı da kazanacaktı. Amsterdam’daki çeyrek final yarışının ortalarında önünden geçen bir ördek ailesine zarar vermemek için durmuş, sonra yarışa devam etmiş, gene de birinci olmuştu. Final yarışında çektiği “7.11.0”, 25 saniye farkla Olimpiyat Rekoru olarak kaydedilmişti.

Amsterdam'da İki Çifte yarışına 10 ülke katıldı, Birinci olan Amerikalı Paul Costello bu yarışla birlikte üçüncü Olimpiyat Altınını almış ve 20. Yüz Yılın ilk yarısının en başarılı kürekçilerinden biri olmuştur. Üç Olimpiyatta arka arkaya aynı tekne sınıfında Madalya alan ilk kürekçidir. Bu onura daha sonraki yıllarda sadece Ivanov, Karpinnen ve Redgrave sahip olabilmişlerdir.

Amsterdam'da Sekiz Tek yarışına 11 ülke katıldı, Amerika birinci oldu, ikinci olan İngiliz ekibinden Guy Oliver “Gully” Nickalls, dört yıl önce Anvers’te ikinci olan Sekiz Tek Ekibindeydi, 1920 Henley yarışında partneri Richard Lucas ile birlikte Goblets & Nickalls’ Challenge Cup yarışını ünlü Fairbairn ekibine karşı kazanmıştı. 1921 yarışında kaybeden taraf olan Oxfort ekibinde yer almıştı. 1923’te bu kez kazanan Oxfort ekibindeydi. Uzun yıllar NARA (National Amateur Rowing Association) başkanlığını yapmıştır.

Babası Guy Nickalls, Henley yarışlarında 22 kez Madalya kazanmış çok ünlü bir kürekçiydi. Henley Goblets yarışlarındaki beş madalyalı rekoru ancak yıllar sonra Sir Steven Redgarave tarafından kırılmıştı.

Baba Nickalls 1908 Olimpiyatında Altın Madalya alan Sekiz Tek ekibindeydi.

Dede Guy Nickalls, 1850 yılında Henley yarışlarında İki Tek Dümencisiz teknesi için Silver Goblets & Nickalls' Challenge Cup kupasını başlatmıştı.

Bir sonraki bölüm: 1932-1972

Kaynak: OLİMPİYATLARDA KÜREK, Celal Gürsoy