1932 Los Angeles Olimpiyatında birinci olan Amerikan Sekiz Tek ekibi 50 yıl sonra 1982’de bir araya geldi. Ekipten Charles Chandler ve dümenci Norris Graham eksikti… 

1936 Berlin Olimpiyatında Tek Çifte yarışına 20 ülke katıldı, birinci olan 1906 Dresden doğumlu Alman kürekçi Gustav “Gummi” Schafer spor hayatına Sutopu oynayarak başlamış, daha sonra ünlü Alman Antrenör Helmut Schön ile beraber futbol oynamıştır. Kürek sporunda 1934 yılında Tek Çifte Şampiyonu olarak tanınmıştır. Olimpiyata kadar birçok şampiyonluk kazanmış ve aktif sporculuğunu Olimpiyat Altını ile noktalamıştır.

Berlin'de İki Çifte Yarışına 12 ülke katıldı, İngiliz Jack Beresford, Leslie Southwood 7.20.8 ile birinci geldi. 1920, 1928, 1932 Olimpiyatlarından tanıdığımız, Olimpiyatlarda 3 Altın 2 Gümüş madalyalı İngiliz kürekçi Beresford, Berlin Olimpiyatının açılış seremonisinde İngiliz Bayrağını taşımıştır. Jack, 1920 ile 1927 arasında sekiz kez Tek Çifte İngiltere Şampiyonu olmuştur. Bu rekor günümüze kadar kırılamamıştır.

1948 Londra Olimpiyatında Kürek yarışlarında Henley Kraliyet Yarış Parkurunda 1883 metrelik bir parkurda, 27 ülkeden 310 kürekçi 7 tekne sınıfında yarıştı.

Kürek sporu açısından 1947 tarihi, yıllar sonra kürek teknesi yapımında dünyanın bir numaralı firması olan Empacher ailesinin Doğu Almanya’daki Karlisch ailesi ile birlikte 1923 yılında kurdukları tekne imalatı firmasından ayrılıp Batı Almanya’ya göç ederek Eberbach’ta tekrar imalata başladıkları yıl olarak önemlidir.

Londra'da İki Tek Dümencisiz yarışına 12 ülke katıldı, İngiliz John Wilson, Ran Laurie ekibi 7.21.1 ile birinci oldu. John Wilson ve Ran Laurie, 1934-1935-1936 yıllarında Boat Race yarışında Oxford karşısında başarılı olan Cambridge ekibinde yer almıştı. İkili Henley yarışlarında da Madalyalar kazanmıştı. Ekibin koçu 1908 Londra Olimpiyatında Tek Çiftede 20 yaşında (40 yaşındaki İngiliz Harry Blackstaffe'ye geçilerek) ikinci olan Alexander McCulloch idi.

Ran Laurie 2000’li yıllarda Beverly Hills filmi ile tanınan Hugh Laurie’nin babasıdır. Hugh Laurie uzun yıllar Dr. House TV dizisinin başrolünde oynamıştır. Ayrıca “101 Dalmaçyalı”, “Sense and Sensibility“, „The Flight of the Phoenix“ gibi filmlerde oynamış, birçok ödül almıştır. Hugh 1980 Boat Race yarışında Oxfort ekibine birbuçuk metre farkla geçilen Cambridge Sekiz Tekinde yer almıştı. Hugh Laurie, ülkemizde 2010 yılında İthaki Yayınevi tarafından yayınlanmış olan Silah Tüccarı adlı kitabı ile de tanınır.

1952 Helsinki Olimpiyatında Tek Çiftede Polonya adına yarışan ve Sovyetler Birliği ile Avustralyalı rakiplerinin ardından Bronz Madalya kazanan Kocerka ile Kürek Milli Takımımızın yolu 1971 Kopenhag Avrupa Şampiyonasında kesişmişti. Kocerka, Polonya Milli Takım antrenörüydü ve aynı yerde konaklamıştık. Kiraladığımız çarpık omurgalı tekneyi ayarlamamızda çok yardımcı olmuştu. Kocerka 1956’da dördüncü olmuş ve 1960 Olimpiyatında tekrar Bronz kazanmıştır. Kocerka, 1999 yılında Varşova’da vefat etmiştir.

Helsinki'de İki Tek Dümencili yarışına 15 ülke katıldı, Fransa'nın ardından ikinci olan Alman ekibinin hamlası Helmut Heinhold 1987’de Türkiye Şampiyonu olan Galatasaray kürek takımına antrenörlük yapmıştı.

1956 Melbourn Olimpiyatında Lake Wendouree, Ballarad, kürek parkurunda yedi tekne sınıfında yarışlar yapıldı, 25 ülkede 242 kürekçi katıldı. Parkur 2000 metre uzunluğunda ancak 75 metre enindeydi ve sadece dört teknenin aynı anda start yapmasına uygundu. Bu kısıtlamaya rağmen 27 Kasım final günü tribünlerde 30000 seyirci vardı.

Melbourn'da Tek Çifte yarışına 12 ülke katıldı. Sovyetler Birliğinden Vjatscheslav Ivanov arka arkaya kazanacağı üç Olimpiyat Altının ilkini 8.02.5 ile kazandı,

1938 Moskova doğumlu Vjatscheslav Nikolajevitsch Ivanov kürek dünyasının ilk Sovyetler Birliği efsanesidir. 1956 yılında 18 yaşında Sovyet Şampiyonu olmuş ve bunu 10 yıl devam ettirmiştir. Aynı yıl Avrupa Şampiyonasını da kazanmış ve Olimpiyata katılmıştır. Önceki yılların Sovyet Tek Çifte şampiyonları Tjukalov und Berkutov zorunlu olarak İki Çifte ekibi kurarak Olimpiyata gelmiş ve Altın Madalya kazanmışlardır.

1960 Roma Olimpiyatında Kürek branşında yedi tekne sınıfında yarışlar yapıldı. Albano gölünde yapılacak yarışlar için 2000 metre boyunda altı kulvarlık bir sabit parkur sistemi kuruldu. Bu sistem daha sonraları kürek yarışları için bir konsept olarak kabul edildi, adı da Albano Sistemi olarak kaldı.

Roma Olimpiyatından iki yıl önce, 1958’de FISA başkanlığına Gaston Mühlegg’in yerine Thomas Keller seçildi. Keller, Grasshoper Club Zürih kürekçisiydi ve 1950 Avrupa Şampiyonasında Tek Çifte’de Bronz madalya kazanmıştı. Keller 1989 yılında vefatına kadar FISA başkanlığına devam etti. Keller başkanlığında FISA ilk olarak 1962 yılında Dünya Şampiyonası yapılmasına karar vermiş, 1974 yılından sonra da Dünya Şampiyonları her yıl düzenlenmeye başlamıştır.

Roma'da Sekiz Tek yarışına 14 ülke katıldı. Birinci gelen Alman ekibi bir yıl önce 1959 Avrupa Şampiyonasını kazandığında medyadaki etkisi çok büyük oldu ve ekip Almanya’da “Yılın Ekibi” seçildi. Roma Olimpiyatından dört yıl sonra 1964 yılında Avrupa Şampiyonu olan ekip Tokyo Olimpiyatında Amerikalılara geçilip Gümüş Madalya aldı. Ünlü antrenör Karl Adam’ın yetiştirdiği sporcular bu yıllarda ön plana çıkmaya başladı. Karl Adam 1959’dan 1968 yılına kadar yedi Dünya ve Avrupa Şampiyonu ekip ile iki Olimpiyat Birincisi Sekiz Tek yetiştirmiştir. Karl Adam ayrıca 1964 yılından 1976’ya kadar Ratzeburg Kürek Akademisini yönetmiştir.

Alman ekibinin Altın Madalyalı bir diğer kürekçisi Walter Schröder yıllar sonra kürek sporu hakkında yazdığı kitapla ünlü oldu. 

Üçüncü gelen Çek ekibinin kürekçisi Bohumil Janousek dört sene sonra Tokyo Olimpiyatında da Bronz Madalya kazanacak, 1969 yılından 1976 yılında kadar İngiliz Milli Takımını çalıştıracak daha sonra da dünyaca ünlü Janousek Yarış futalarını imal eden bir şirket kuracaktı.

1964 Tokyo Olimpiyatında Tek Çifte yarışına 13 ülke katıldı. Sovyet Ivanov bu yarışla birlikte arka arkaya üçüncü Olimpiyat Altınını kazandı. Doğu Alman Hill ikinci ve son Olimpiyat Gümüşünü kazanırken Bronz madalyalı Zürih şehri polislerinden İsviçreli Gottfried Kottmann, yarıştan üç hafta sonra geçirdiği bir kazada hayatını kaybetti. Kottman aynı zamanda (Bobsled) kar kızağı yarışçısıydı ve 1960’da Cortina’da bu branşta Dünya Şampiyonu olmuştu.

Yarışta dördüncü olan Arjantinli Demiddi, 1962-1973 yılları arasında Tek Çiftede on iki kez Arjantin şampiyonu oldu. Aynı teknede 1969-1971 Avrupa Şampiyonu, 1970 Dünya Şampiyonu oldu. 1964 ve 1966 yıllarında Henley Regatta iki kez ikinciliği elde etti. Demiddi, 1974 yılına kadar Olimpiyat Altını hariç her madalyayı kazandı.

Tokyo'da Dört Tek Dümencili yarışına 16 ülke katıldı. Birinci gelen Alman ekibinin antrenörü 1936 Berlin Olimpiyatında Dört Tek Dümencilide birinci olan ekibin hamla sırtı Walter Wolle idi. Walter Volle, beş Almanya Şampiyonluğu ve 1936 Olimpiyat Altın Madalyasından sonra 1938 Milano Avrupa Şampiyonasında Sekiz Tek birinciliğini kazandı, daha sonra Berliner Ruder-Club’te antrenörlüğe başladı. Yetiştirdiği ekipler on bir Almanya Şampiyonluğu, 1962 Luzern (ilk Dünya Şampiyonası yarışında) Dört Tek Dümencili birinciliği, 1963 Kopenhag’ta Avrupa Şampiyonluğu kazandı. Walter Volle 2002 yılında Berlin’de öldü.

1968 Mexico 4+ Bronz madalyalı İsviçre ekibinin kürekçisi Denis Oswald 1972 ve 1976 Olimpiyatlarına da katılmıştır. 1972’de Dört Tek Dümencilide sekizinci, 1976’da Dört Çiftede sekizinci olmuştur. Oswald 1974 Luzern Dünya Şampiyonasında Dört Çiftede Dünya Şampiyonu olmuş, 5 kez Tek Çiftede olmak üzere toplam 13 kez İsviçre Şampiyonluğunu kazanmıştır.

Deniz Oswald, 1989 yılında eski başkan Thomas Kellerin vefatı üzerine FISA başkanı seçildi

1968 Mexico City Olimpiyatında Kürek 2240 metrelik irtifada yer alan 2000 metrelik Xochimilco Parkurunda 7 tekne sınıfında yapıldı. Yarışlara 29 ülkeden 353 kürekçi katıldı.

Kürek sporu tarihi açısından bir ilk bu Olimpiyatta yaşandı ve Empacher firmasının Sedir Ağacından imal etmeye başladığı modern Tek Çifte teknelerinin ilk örneklerinden biri Alman kürekçi Jochen Meissner ile Olimpiyat Gümüş Madalyası kazandı.

Mexico Olimpiyatında İki Çifte yarışına 13 ülke katıldı. Mexico Olimpiyatı öncesinde 1965 yılında Duisburg Avrupa Şampiyonasını, 1966 Dünya Şampiyonasını ve 1967 Vichy Avrupa Şampiyonasını kazanan İsviçreli Melchior Bürgin, Martin Studach İki Çiftesi favori olarak bu Olimpiyata geldi ancak ilk eleme yarışında finişe bir kaç metre kala Martin Studach kalp krizi geçirdi ve sporculuk kariyeri sona erdi. Bürgin elemelere Tek Çifte yarışında da kürek çekmiş ve elenmiş olan Hans Ruckstuhl ile devam etti ancak 11. oldu. Melchior Bürgin 1972 Olimpiyatına Tek Çiftede katılacak ve 18 ülke arasında altıncı olacaktı. Martin Studach’ın babası Eugen Studach 1940’lı yıllarda Tek Çiftede Avrupa ve Dünya Şampiyonu olmuştu.

Mexico'da İki Tek Dümencisiz yarışına 18 ülke katıldı. 15 salise ile Amerika’nın önünde birinci gelen Doğu Alman ekibinin kürekçisi Jörg Lucke 19 yaşında Doğu Alman şampiyonu olmuş ve bu ünvanı 10 kez korumuştur. Lucke, dört yıl sonra 1972 Münih Olimpiyatında İki Tek Dümencilide Altın alacaktı. Ekip arkadaşı Bothe, Doğu Almanların efsanevi mavi yarış teknelerinin geliştirilmesinde başrolü oynamıştır. Bu teknelerle Doğu Alman ekipleri 1970’li ve 80’li yıllarda parkurlarda çok başarılı olmuşlardı.

Dört Tek Dümencili yarışına favori olarak Mexico'ya gelen Batı Alman ekibinden iki kürekçi 2240 metre yüksekliğe direnç gösteremeyip yarı final öncesi hastalanınca ekip yarıştan çekilmek zorunda kaldı. Bu ekibin hamlacısı 72 Olimpiyatında Altın alacak olan ekibin hamlacısı olan Peter Berger’di, ekibin bir diğer sporcusu da Niko Ott’tu. Niko daha sonra Sekiz Tek’te hastalanan bir sporcunun yerine geçerek Altın alacaktı. 

Mexico'da Alman Sekiz Tek ekibi A Finalde yarışacaktır. O güne kadar ekibin tüm yarışlarına giren kürekçisi Roland Bose hastalanınca onun yerine Dört Tek Dümencili ekibinden Nico ekibe oturur ve Avustralya ile Rusya’nın önünde gelerek altın madalya kazanılır. Yarıştan sonra Nico madalyasını Roland’a hediye eder. Neticede bütün elemelerde ve yarı finalde o çekmiştir. Alman Kürek Federasyonu da Nico’ya bir madalya daha yaptırıp onurlandırır.

1972 Münih Olimpiyatının açılış merasiminde Olimpiyat Bayrağını stada 1968 Olimpiyat Şampiyonu Batı Alman Sekiz Tek ekibi taşıdı.

 1972 Münih Olimpiyatında ilk kez ahşap kürekleri kuvvetlendirmek ve esnemelerini azaltmak için sırtlarına yeni keşfedilen bir malzeme olan karbon fiber eklemeler yapıştırıldı. Karbon fiber tekniği daha sonraki yıllarda tekne yapımında da büyük değişikliklere yol açacaktı.

Empacher firmasının BASF ile ortak çalışması sonucunda ürettikleri ilk Plastik Dört Tek Dümencili teknesi Alman Boğalar ekibi ile Altın Madalya kazandı.

1972 Münih'te Dört Tek yarışında birinci olan Batı Alman Boğalar (Bullenvierer) ekibinden hamla sırtı Johann Faerber 1976’ya kadar aktif sporculuk hayatına devam etti ve dört yıl sonra Montreal’de dört Tek Dümencilide Bronz kazandı. Faerber 1988 yılında Galatasaraylı Kürekçiler Münih Olimpiyat Köyünde kamp yaptıkları sırada tesisin İşletme Müdürü idi. Kamp sonunda Almanya’nın 11 farklı şehrinden gelen ekiplerle yaptığımız yarışlar için hakem motorları, kayıkhaneler, kamp bölümü gibi tüm tesisi karşılıksız olarak kullanmamıza izin vermişti.

Aynı ekibin hamlası 1.96m boyunda ve 104kg ağırlığındaki Peter Berger 1967’de Niko Ott ile birlikte İki Tek Dümencili teknesinde Almanya Şampiyonu oldu ve 1968 yılında Olimpiyat öncesi Mexico’da düzenlenen yarışlarda Dört Tek Dümencili ve Sekiz Tekte birinci oldu. 1968 Olimpiyatında Dört Tek Dümencili ekibi olarak favori gösterildiği yarışmada iki arkadaşı hastalanınca yarışlara katılamadı.

1972 Münih Olimpiyatında Sekiz Tek yarışında Beşinci olan Batı Alman ekibinin dümencisi Menfred Klein dört Olimpiyata katıldı ve Karl Adam’dan sonra en başarılı Sekiz Tek antrenörü Ralf Holtmeyer yönetiminde Seul 1988’de Altın Madalya kazandı. 1992 Olimpiyatında kafilenin bayrağını taşıma onuru ona verildi ve 1993’de Sekiz Tekin dümenini eski Doğu Alman dümencisi Olimpiyat madalyalı Peter Thiede’ye bıraktı.

Aynı yarışta altıncı olan Polonya ekibinden Marian Siejkowski, 1964 Tokyo Olimpiyatında İki Tek Dümencilide altıncı olmuştu. 1980’lerin başında Batı Almanya-Berlin Ulusal Kürek Merkezinde, daha sonra da kürek dünyasındaki ikinci evim olan Frankfurter Germania 1869 takımında benden sonra antrenörlük yaptı, aramızda çok samimi bir arkadaşlık kurulmuştu ancak hızlı araba kullanmaya çok meraklıydı ve genç yaşında bir trafik kazasında hayatını kaybetti. Oğlu 1967 doğumlu Matthias, dev cüssesiyle tipik bir İki Tek Dümencili kürekçisiydi. 5.37.0 gibi inanılmaz bir derece ile Ergometre Dünya Rekorunu kırdı. Bu rekor 2000'de Rob Waddel tarafından 5.36.6 ile kırıldı. Ergometre efsanesi Matthias şu günlerde Polonya-Breslau’da  "AZS Politechnika Wrocklaw" kulübünde çalışıyor.

Kaynak: OLİMPİYATLARDA KÜREK, Celal Gürsoy